Met marktspanning wordt het prijsverschil bedoeld tussen het goedkoopste en het duurste energiecontract dat op de markt wordt aangeboden. Deze worden maandelijks berekend op basis van de prijzen die leveranciers hanteren. Zo kunnen we het prijsverschil tussen de verschillende aanbiedingen meten. Een groot verschil betekent dat een consument door het kiezen van het juiste contract aanzienlijk kan besparen op zijn gas- en elektriciteitsrekening.
In 2024 zijn de spanningen op de elektriciteits- en gasmarkt toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Hierdoor wordt het kiezen van het ‘juiste contract’ voor huishoudens nog belangrijker. Wij analyseerden de evolutie van de marktspanning voor een mediaanverbruik in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, d.w.z. een jaarlijks verbruik van 2.036 kWh elektriciteit en 12.728 kWh gas.[1].
1 Elektriciteit: een groeiend prijsverschil
Het gemiddelde jaarlijkse verschil tussen het goedkoopste en het duurste contract is in 2024 verder toegenomen en bedraagt nu 307 euro, tegenover 250 euro in 2023 en 193 euro in 2022. De stijging van dit verschil weerspiegelt een meer gediversifieerd aanbod in 2024, maar ook een aanzienlijk prijsverschil afhankelijk van de leverancier en het type contract.
Het jaargemiddelde van het goedkoopste contract bedraagt 615 euro, dat van het mediane contract 735 euro. Het duurste contract kost 918 euro, met in januari een piek van 971 euro. Deze variaties bevestigen hoe belangrijk het is voor consumenten om de marktontwikkelingen regelmatig te volgen en aanbiedingen te vergelijken.
Figuur 1. Jaarlijkse factuurprijsverschil voor de mediane elektriciteitsconsument in 2024
2 Gas: een verschil van meer dan 500 euro tussen de aanbiedingen
Wat gas betreft, is de situatie vergelijkbaar. Het gemiddelde jaarlijkse verschil tussen het goedkoopste en het duurste aanbod is in 2024 licht gestegen en bedraagt nu 533 euro, vergeleken met 467 euro in 2023. Het verschil tussen het sociale tarief en het duurste contract is echter aanzienlijk afgenomen, van 1.019 euro in 2023 tot 776 euro in 2024.
Deze daling wordt voornamelijk verklaard door de stabilisatie van de marktprijzen na de energiecrisis. In 2022-2023 bereikten de tarieven extreem hoge niveaus, terwijl het sociale tarief werd geplafonneerd. Hierdoor werd het verschil tussen deze twee soorten contracten groter.
In 2024 bedraagt het jaargemiddelde van het goedkoopste contract 894 euro, dat van het mediane contract 1.102 euro, vergeleken met 1.427 euro voor het gemiddelde van het duurste contract.
Figuur 2. Jaarlijkse factuurprijsverschil voor het mediaan gasverbruik tussen januari 2024 en december 2024
3 Vergelijkingen van klassieke en digitale aanbiedingen
We hebben ook de marktspanningen voor ‘klassieke’ contracten vergeleken, d.w.z. zonder digitale contracten en voorwaardelijke aanbiedingen (elektrische auto, zonnepanelen, etc.). Het doel was om te controleren of digitale contracten, die alleen via internet toegankelijk zijn, de beste prijzen boden. Dit roept een belangrijke vraag op: worden gebruikers die geen toegang hebben tot internet of die hun rekeningen liever op een andere manier beheren, verstoken van de meest voordelige aanbiedingen? Het doel is om te achterhalen of de digitale kloof een concrete impact kan hebben op de toegang tot de meest voordelige energiecontracten.
In voorgaande jaren was het verschil op de jaarnota tussen het goedkoopste volledig digitale abonnement en het goedkoopste ‘klassieke’ abonnement veel groter. Normaal gesproken bieden de leveranciers hun goedkooptste contract digitaal aan. Maar in 2024 was het meest voordelige contract dankzij de Mega-aanbieding via Test Aankoop het grootste deel van het jaar een klassiek contract.
Voor gas is het verschil tussen alle contracten en klassieke contracten verwaarloosbaar. Gemiddeld bedraagt het verschil tussen het goedkoopste en het duurste contract over een jaar slechts 3 euro tussen deze twee categorieën. Alleen in januari en februari is er een verschil, maar vanaf maart is het goedkoopste contract in beide gevallen hetzelfde. Voor elektriciteit is het verschil net zo klein. Daarom presenteren we hier alleen de resultaten voor gas.
4 Contracten vergelijken: een noodzaak om de factuur te beperken
Bij de combinatie van elektriciteit en gas werd de gemiddelde consument bij de keuze van een contract dus geconfronteerd met een gemiddeld jaarlijks verschil van 840 euro tussen het duurste en het goedkoopste contract. Dit verschil onderstreept hoe belangrijk het is om aanbiedingen te vergelijken. Zo’n vergelijking wordt echter bemoeilijkt door een aantal obstakels. De complexiteit van de prijsformules voor variabele contracten maakt ze moeilijk te vergelijken. Bovendien hebben de bestaande vergelijkingstools hun beperkingen: ze bieden niet de mogelijkheid om de indexeringsformule van een lopend contract te integreren om dit te vergelijken met de huidige aanbiedingen.
Afsluitend kunnen we stellen dat de energiemarkt nog steeds gekenmerkt wordt door grote prijsverschillen en opvallende veranderingen afhankelijk van het type contract. Voor gebruikers zijn waakzaamheid en het vergelijken van aanbiedingen de beste wapens om een te hoge rekening te voorkomen.
[1] De hier gebruikte verbruiksprofielen zijn gebaseerd op de cijfers die eerder werden gebruikt, maar ze komen niet meer overeen met het werkelijke verbruik van de Brusselse huishoudens. Op basis van de bijgewerkte verbruiksgegevens heeft de Brusselse regulator (Brugel) deze waarden naar beneden bijgesteld. In dit rapport gebruiken we de oude consumptieprofielen. Deze worden bij elke analyse in 2025 vervangen door de nieuwe.
